Blockchain nedir?

Blockchain, bilgileri depolama ve erişim şekli bakımından bilinen veritabanından farklı olan bir tür paylaşımlı veritabanını ifade eden bir terimdir. Blockchain veritabanları, verilerin bütünlüğünü ve güvenliğini sağlayan kriptografik karmalarla birbirine bağlanan bloklarda veri depolar. Her blok, bir önceki bloğun karma değerini, bir zaman damgasını ve işlem verilerini içerir. Blockchain veritabanları, dağıtık bir yapıdadır ve bu nedenle bir ağdaki birden fazla düğüm arasında hem çoğaltılmakta hem de senkronize edilmektedir. Bu durum, sistemi merkezsiz hale getirirken aynı zamanda oynanmaya veya sansüre karşı da dirençli bir yapı sunabilmektedir. Günümüzde Blockchain veritabanları, özellikle kripto para birim işlemlerini kaydetmek amacıyla kullanılmaktadır. Bununla birlikte, bu teknoloji yalnızca finansal işlemlerle sınıflı kalmamakta olup, sözleşmeler veya kimlik doğrulama gibi çeşitli bilgi türlerinin güvenli ve sağlıklı bir şekilde depolanması için ideal bir altyapı sağlamaktadır. Bu özellik sayesinde blockchain teknolojisinin finans, tedarik zinciri, sağlık hizmetleri ve daha birçok sektörde farklı potansiyel uygulama alanlarına olanak sağlamaktadır.

İlk blockchain uygulaması ne zaman başladı?

İlk blockchain uygulaması, 3 Ocak 2009’da Satoshi Nakamoto tarafından zincirin ilk bloğunun oluşturulmasıyla başlamaktadır. Nakamoto’nun gerçek kimliğini bilmesek de Bitcoin olarak bilinen blockchain uygulamasını biliyoruz. Bitcoin’in ilk blockchain olduğu kabul edilmektedir. Bitcoin, bankalar veya hükümetler gibi aracılara ihtiyaç duymadan eşler arası işlemlere izin veren dijital bir para birimidir. Madencilerin yeni bloklar oluşturmak ve coin cinsinden ödüller almak için karmaşık matematiksel bulmacaları çözmesini gerektiren bir iş kanıtı sistemi kullanır. Bitcoin işlemleri, tüm işlemlerin herkese açık ve değiştirilemez bir defteri olan blockchain’de kaydedilmektedir. Bitcoin, Nisan 2021 itibarıyla 1 trilyon doların üzerinde bir piyasa değerine sahip olan dünyanın en popüler ve yaygın olarak kullanılan kripto para birimidir.

Blockchain nasıl çalışır?

Blockchain’in nasıl çalıştığını anlamak için, tipik bir blockchain işleminde yer alan adımlara bir göz atalım. Bu konuyu bir örnekle ele alalım, Naz’in Can’a bir miktar Bitcoin göndermek istediğini varsayalım.

Naz, blockchain için bir arayüz sağlayan bir program olan kripto para cüzdanını kullanarak işlemi başlatır. Göndermek istediği Bitcoin miktarını ve cüzdanı için benzersiz bir tanımlayıcı olan Can’ın cüzdan adresini belirtir.

İşlem, blockchain’e katılan bilgisayarlar olan düğüm ağına yayınlanır. Düğümler, Naz’ın gönderdiği Bitcoin’e sahip olduğunu kanıtlayan dijital imzasını kontrol ederek ve cüzdanında yeterli bakiye olduğunu doğrulayarak devam eder.

Doğrulanan işlem, yeni bir bloğa eklenmeyi bekleyen işlemler havuzuna bekletilmektedir. Bir blok, herhangi bir veriyi sabit uzunlukta bir sayı ve harf dizisine dönüştüren matematiksel bir işlev olan bir karma ile önceki bloğa bağlanan bir işlem koleksiyonudur.

Madenci adı verilen özel bir düğüm türü, belirli ölçütleri karşılayan bir karma bulmayı içeren karmaşık bir matematiksel bulmacayı çözerek yeni bir blok oluşturmaya çalışır. Bu işleme iş kanıtı denir ve çok fazla hesaplama gücü ve enerji gerektirir. Bulmacayı çözen ilk madenci yeni bloğu oluşturur ve Bitcoin olarak ödül alır.

Yeni blok ağa yayınlanır ve tüm işlemlerin herkese açık ve değiştirilemez bir kaydı olan blok zincirine eklenmektedir. Düğümler, blok zincirinin kopyalarını yeni bloğu yansıtacak şekilde günceller. Naz’ın işlemi artık onaylanmış ve süreç tamamlanarak Can’ın Bitcoin’i cüzdanında yansıtılmıştır.

Burada sistemin nasıl çalıştığına dair basitleştirilmiş bir örneği incelemiş olduk, ancak belirli zincir protokolüne ve tasarımına bağlı birçok varyasyon ve ayrıntı olabilir. Örneğin, bazı blok zincirleri, madencilerin bulmacaları çözmesi (POW) yerine işlemleri doğrulamak için düğümlerin hisse kanıtı (POS) gibi farklı fikir birliği mekanizmaları kullanır. Bazı sistemler blok zincirinde saklanan ve kendi kendini yürüten anlaşmalar olan akıllı sözleşmeler de bulunmaktadır. Buna örnek olarak Ethereum verilebilir. Bununla ilgili bir yazımızı daha sonra eklenecektir.